Zonder Ravi Shankar geen Indiase invloeden op KINK

The Beatles waren niet de eersten die sitarmuziek met rock combineerden. Binnen de Indiase gemeenschap was Shankar al razend populair en ook onder de witte Britten begon zijn bijzondere sitargeluid aan fans te winnen. The Kinks maakten bijvoorbeeld de track 'See My Friends' in het voorjaar van 1965, waarbij met een gitaar het Indiase instrument werd nagebootst. 

Toen The Byrds in 1965 in Los Angeles aan het opnemen waren, werd frontman David Crosby uitgenodigd in de studio van Ravi Shankar. De zanger was onmiddellijk omver geblazen door het geluid van de sitarist. De Amerikanen hebben vervolgens hun best gedaan om het geluid met een gitaar na te maken. Met op de single “Eight Miles High” en B-kant “Why” als resultaat. 

THE BEATLES

Het was de frontman van The Byrds die Harrison besmette met de liefde voor Indiase muziek en voor Shankar in het bijzonder. De Beatle was al bekend met de sitar en hield van het geluid. Het kwartje was alleen nog niet helemaal gevallen, tot Crosby de doorslag gaf. De eerste keer dat de sitar op een Beatles plaat te horen was, was in augustus 1965, op de Amerikaanse uitgave van de film soundtrack Help! De eerste keer dat Harrison zelf de sitar bespeelde was op ‘Norwegian Wood’. Sindsdien waren The Beatles en Indiase muziek onlosmakelijk verbonden. 

George Harrison ging vervolgens in de leer bij Ravi Shankar. De Beatle omschrijft de magische sfeer die om Shankar en zijn muziek hing in een interview in 1992: ''The only way I could describe it was: my intellect didn’t know what was going on and yet this other part of me identified with it. It just called on me … a few months elapsed and then I met this guy from the Asian Music Circle organisation who said, ‘Oh, Ravi Shankar’s gonna come to my house for dinner. Do you want to come too?'.''

Shankar was aanvankelijk wat sceptisch over de mix van rock met Indiase klassieke muziek. Toch herinnerde hij zich de Beatle als een oprecht geïnteresseerde leerling: “From the moment we met, George was asking questions, and I felt he was genuinely interested in Indian music and religion. He appeared to be a sweet, straightforward young man.” 

Na zes weken onafgebroken met Ravi geoefend te hebben in India moest George verder met zijn Beatles werk. Shankar was geen fan van Harrison’s sitar spel en gebrek aan toewijding, ondanks Harrison’s artistieke groei en de prominente rol van de sitar op Beatles tracks zoals ‘Within You, Without You’. In 1968 hing Harrison de sitar officieel aan de wilgen. De twee bleven een leven lang samenwerken en de vriendschap bleef voortbestaan.  

NINETIES

De populariteit van Indiase muziek raakte na de jaren 60 weer uit de mode, maar dankzij de invloed van Shankar op een wereldact als The Beatles is het nooit echt verdwenen. Het duurde even, maar in de 90s wakkerde er met Britpop nieuwe interesse aan voor muziek uit de 60s, inclusief de invloeden van Indiase muziek. 

Kula Shaker is daar het meest uitgesproken voorbeeld van. Zanger Crispian Mills kleedde zich als een sixties garage rocker en kreeg van zijn moeder de Indische traditie met de paplepel ingegoten. De Mills familie was volledig in de ban van de Hare Krishna beweging, een sektarische stroming binnen het hindoeïsme. Het resultaat was een zanger met een religieuze obsessie met India en de track 'Govinda'. Deze hit uit 1997 was uniek in de Britse hitlijsten, omdat het volledig is gezongen in het Sanskrit.

De invloed van The Beatles, met Ravi Shankar in het verlengde daarvan, was nooit ver weg. Neem bijvoorbeeld de Kula Shaker track 'Gokula'. George Harrison weigerde pertinent gesampled te worden, maar maakte voor deze song een uitzondering, omdat Mills en Harrison in India en de Krishna religie een gedeelde interesse hadden.     

Als The Beatles ergens hun sporen hebben achtergelaten, dan kan Oasis niet ver achterblijven. Kula Shaker had Indische invloeden weer mainstream gemaakt, iets waar de gebroeders Gallagher zich als Beatles fans nog niet aan hadden durven wagen. Het bleef bij een eenmalig experiment, want de Oasis track 'Who Feels Love' uit 2000 werd door zowel fans als critici bestempeld als een parodie.  

AUTHENTICITEIT

Het verschil zit in de authenticiteit. Crispian Mills en George Harrison waren gemotiveerd door oprechte interesse in de Indiase cultuur. Bij Oasis zie je het resultaat: oriëntalisme en clichématig gebruik van de sitar om een mystieke sfeer te creëren. De scepsis die Ravi Shankar had bij George Harrison bleek bij Oasis terecht. 

De invloed van Shankar is het meest terug te horen volgens de Oasis Methode. Het virtuoze spel van Shankar is in loop der jaren verwaterd tot een middel om een exotische, mysterieuze sfeer te creëren. Positieve bijwerking hieraan is dat Indische muzikanten de kans krijgen om door te breken tot het grote publiek. Bijvoorbeeld Shanin Badar, die de traditionele vocalen verzorgt in de bridge van The Prodigy’s ‘Smack My Bitch Up’. 

In hetzelfde jaar als Kula Shaker’s 'Govinda' verscheen Chants of India, een album waar Ravi Shankar en George Harrison samen aan werkten. Dat zelfde jaar, 1997, werd kanker bij de Beatle vastgesteld. George Harrison overleed in 2001, omringd door zijn familie en voormalig sitarleraar. 

De zero’s betekende voor Indiase muziek, net als voor de algemene hitlijsten, een verschuiving naar hip-hop. Hier leek de sitar zich meer thuis te voelen dan in de Alternatieve rock. Ondertussen verdween Ravi in de luwte. Hij was inmiddels in de tachtig, maar bleef touren met een nichemarkt als trouw publiek. Shankar overleed op 11 december 2012. 

De dochters van Ravi Shankar, Norah Jones en Anoushka Shankar, treden in hun vaders voetsporen. Ter ere van Ravi’s 100ste geboortedag op 7 april 2020 begonnen Norah en Anoushka aan een wereldtournee, met gastoptredens van o.a. George’s zoon Dhani Harrison. De concertreeks is halverwege om bekende redenen afgekapt, maar aan de muzikale erfenis van Ravi Shankar zal nooit een einde komen.