Dit zijn de ultieme 90's films

De jaren 90 waren goed voor Hollywood en daarbuiten! Het is de tijd ná de oliecrisis en de Koude Oorlog en vóór 9/11 -- een onschuldige tijd waarin alles kon, ook in de film.

In deze lijst highlight filmkenner Timna Rauch een paar ontwikkelingen highlighten en krijg je elke dag minstens twee filmtips.

Nu alvast een disclaimer: De jaren negentig was op veel manieren een gouden decenium voor Hollywood, en voor Nederland trouwens want wij wonnen toen twee keer een oscar voor beste buitenlandse film, meteen ook de enige twee. Dat betekent dat er dus ook heel veel, te veel, is om uit te kiezen en we dus heel veel films niet gaan noemen...!

Daarvoor alvast: sorry. En als we het over de jaren negentig hebben weten we allemaal hopelijk wel dat je sowieso Shawshank Redemption, Forrest Gump en Terminator 2: Judgement Day gewoon gezien moet hebben. Dus die laten we even buiten beschouwing.

Maandag: blockbusters

Mede dankzij alle nieuwe technoligische ontwikkelingen werd CGI mega en hadden we ineens geloofwaardige dinosaurussen rondlopen in Jurrasic Park en konden we een boot met duizenden passagiers laten zinken in Titanic. Het is ook een decenium van rampenfilms, het liefst in de ruimte zoals met Armageddon, maar mijn persoonlijke favoriet in dat genre is toch… 

Independence Day – Disney+ en Amazon Prime

Aliens komen naar aarde om de wereld te vernietigen en Will Smith speelt een iets te bijdehante militaire piloot die zijn dagje vrij moet opgeven om de wereld van die invasie te redden. Op zich al leuk, maar het is vooral de bromance tussen hem en Jeff Goldblum die deze film echt smullen maakt. De energieke en baldadige Smith en de droogkomische Goldblum vullen elkaar heerlijk aan. Maar daarbuiten is het ook een knap gemaakte film, met heerlijke achtervolgingen in lucht, verschillende verhaallijnen die op een slimme manier samenkomen en er onverwachte helden. De film wordt door veel mensen gezien als een van de voorlopers in het genre en was op dat moment een van de films met de hoogste opbrengst ooit (net achter die film met die dino’s van een paar jaar eerder.)

Speed – Disney+ 

Een van de grotere, maar ook meer klassieke, actie-knallers uit de nineties is Speed. Naast Paul Verhoeven, die uiteindelijk vooral hofleverancier was van films die een cultstatus hebben bereikt, was regisseur Jan de Bont een andere Nederlander die het goed deed in Hollywood. Zeker met deze film die ook de doorbraak voor Keanu Reaves – toch wel een van de gezichten van de ninetees – betekende. Het plot is simpel: een schurk heeft een bom in een bus verstopt die ontploft als de bus te langzaam rijdt. Hij maakt de bom alleen onklaar als hij een grote som geld ontvangt, als dat geld te laat komt ontploft de bus ook. Meer heeft een goede actiefilm ook niet nodig. De bus werkt als een soort bewegende deadline die de film extra spannend maakt en de boyish charme van Reaves – die allesbehalve eerste keus was voor de rol – maken het een van de betere in het actiegenre. 

Dinsdag: soundtracks

In de 90’s komen er niet alleen fantastische bands op, maar worden er ook veel films gemaakt met te gekke soundtracks. Voor de hiphop liefhebbers zijn daar natuurlijk Boyz in the Hood Mennace to Society, maar ook de liefhebbers van alternatieve muziek komen goed aan hun trekken. Mijn persoonlijke favoriet is Singles. Echt een film met die typische jaren negentig vibe. Twintigers die een beetje uitzichtloos met elkaar in een huis wonen. Allemaal boos op de wereld en nog bozer op de liefde. Maar vooral een film met heel veel grunge en zelfs een cameo van Pearl Jam. Helaas is deze film echt alleen old school op dvd te bestellen. God, wat verlang ik dan ineens naar de tijd van de videotheek en de Free Record Shop. Maar goed, koop die dvd of vind een vriend, achternicht, buurman, collega die deze film nog in de kast heeft staan en kijk hem!

Twee films met toffe soundtracks die wel digitaal beschikbaar zijn:

Trainspotting - huren via Pathe Thuis

Deze soundtrack is echt een banger van een album met daarop natuurlijk Born Slippy van Underworld, maar bijvoorbeeld ook Perfect Day van Lou Reed en Lust for Life van Iggy Pop. 

Een film van Danny Boyle, met sterren als Ewan McGregor en Johnny Lee Miller, toen allemaal nog jonge en vrij onbekende jongens. Een film over een vriendengroep die, om het heel voorzichtig te zeggen, niet vies is van een beetje drugs. Over de continue strijd met die drugs en over de grote kloof tussen arm en rijk in de Britse steden. Een heftige, maar super goed gemaakte en confronterende film. Wie heeft er geen nachtmerries gehad van een over het plafond kriupende baby. 

Natural Born Killers - Disney +

Deze soundtrack werd geproduceerd door Trent Reznor, dus dan weet je het wel. Burn van Nine Inch Nails werd speciaal voor de film geschreven. Maar er werd ook gebruik gemaakt van klassiekers als Leonard Cohen’s Waiting for a Miracle, Dylan’s You Belong to me en Patti Smith’s Rocl n Roll Nigger. Kortom, als je dat album aan zet heb je een prima en tikkie duistere playlist. Helemaal passend bij Oliver Stone’s versie van een Bonny en Clide-achtige romance waarin Woody Harrison en Jullliete Lewis als Mickey en Mallory al schietend en stelend door Amerika trekken. De film is gebaseerd op een screenplay van Quentin Tarantino, maar werd grondig herschreven door Stone. 

Woensdag: animatiefilms

Een klein cadeautje voor Michiel vandaag. We gaan het hebben over animatie. En er is op dat gebied ook gewoon veel te beleven in de jaren negentig, omdat de techniek ook daar zoveel beter wordt. Vooral de stap die Disney zet door de handen ineen te slaan met Pixar. Daarmee krijgen ze er een hele bak kennis en technologie bij, waardoor ook hun klassiekers technisch vele malen beter worden. Zo is Belle en het Beest een van de eerste animatiefilms die 2D en 3D technologie met elkaar weet te combineren en zo een nog levendigere wereld weet te maken dan in eerdere Disneyfilms. Iets dat met The Lion King tot volle bloei komt.
Maar de belangrijkste animatiefilm uit die tijd is toch
 
Toy Story Disney+
De eesrte full length film die digitaal geanimeerd werd. Het is een heerlijke Disneyfilm over vriendschap en speelgoed dat tot leven komt. Alleen zag het er ineens totaal anders uit dankzij de digitale animatiestijl en het feit dat er niet in gezongen werd. Pixar kwam daarmee onder de vleugels van Disney tot volle bloei en maakt op eigen titel nog steeds eigenzinnige films die vaak net even anders zijn dan de standaard Disneysprookjes.
 
 
The Nightmare before Christmas Disney+
Deze film gooit het over een hele andere boeg en duikt juist vol de stop-motion in. Gebaseerd op een gedicht van Tim Burton creëren de makers een hele eigen wereld in typische Burton stijl. Jack Skellington is de koning van Halloween en komt per ongeluk in het dorpje Christmas terecht Hij valt van de ene in de andere verbazing want waar in Halloween alles vooral eng moet zijn, staat Christmas vooral in het teken van gezelligheid. Mede dankzij de sprookjesachtige muziek van Danny Elfman, is het echt een heerlijke kerst, of halloween… of nou ja eigenlijk voor elk moment film.

Donderdag – Rauwe auteurs 

Zoals ik eerder deze week al vertelde waren de jaren negentig geopolitiek een stuk rustiger dan bijvoorbeeld de jaren tachtig, of nu. Dat betekent vaak ook dat je een ander soort film krijgt. Er was ruimte voor rauwere films, films hoefden minder gelikt, minder Hollywood, minder escapistisch te zijn. Film was volwassen aan het worden en dus kon er meer geëxperimenteerd worden. Zeker omdat veel regisseurs inmiddels naar ‘filmschool’ waren geweest en zich dus heel bewust waren van alles wat er voor hen kwam. 

Auteurs zijn filmmakers die echt hun eigen stempel drukken op alles wat ze maken. Films waaraan je direct kan zien: deze is door die en die gemaakt. Zoals de gisteren al besproken Tim Burton. Maar er zijn meer opvallende makers in de jaren negentig. 

Kevin Smith

Een van mijn favoriete regisseurs is Kevin Smith. Wat mij betreft echt de stem van de jeugd die opgroeide in de nineties en vroege zeroes. Zijn films spelen zich allemaal af in het hart van de jongerencultuur in een fictieve stad losjes gebaseerd op de stad waar hij studeerde (Boston) en de stad waar hij opgroeide (New Jersey). Het zijn films over jongeren in hun late tienerjaren en vroege twintigers die vaak middelmatige baantjes hebben en stroeflopende relaties. Meestal een tikkie nerdie types die op zoek zijn naar hun plekje in de wereld 

Zijn bekendste films zijn Jay en Silent Bob Strike Back en Dogma, de beste film over de bijbel ooit durf ik wel te zeggen. Maar dat zijn al relatief grote films, omdat Hollywood hem inmiddels omarmt had. Zijn kleinere films vind ik veel toffer. Zoals zijn debuut Clerks, over twee vrienden, waarvan er eentje een videotheek runt. De film is zwart wit en speelt zich (bijna) helemaal af in die videotheek. Maar door de herkenbare personages, de dialogen en de dynamiek tussen de (toen nog) onbekende acteurs is het echt een toffe film. 

Mijn ultieme favoriet van zijn hand is Chasing Amy. Een van de films die hij maakte met Ben Affleck en Jason Lee. Het is een soort anti-romcom over de ongelukkige romance tussen stripboekmaker Holden (Affleck) en Alyssa. Opnieuw een film met een heerlijke ninetiesvibe. Niet alles van Kevin Smith is helaas zonder videotheek pas even goed te krijgen, maar Chasing Amy en Clerks kan je wel huren via Pathe Thuis. 

Quentin Tarantino

Helaas is er geen tijd om het over de Coen brothers te hebben, hoewel zij ook echt bij die jaren negentig auteurs horen. Maar je komt er natuurlijk niet onderuit om het werk van Quentin Tarantino te bespreken deze week

Als er iemand graag laat zien dat hij de filmacademie heeft gedaan is hij het well. Al zijn films staan bol van de referenties. Van grote namen als Hitchcock en Kubrick tot fringy samoerai films, hij speelt leentjebuur bij alles en iedereen. En hij maakt natuurlijk gebruik van fantastische muziek. 

Als je nineties denkt, denk je natuurlijk meteen Pulp Fiction. Ongeveer elke scene uit deze film is legendarisch. De ‘royale with cheese’, de monoloog van Samuel Jackson als dat dubieuze koffertje wordt opgehaald John Travolta die veel cooler blijkt dan we ooit dachten, Bruce Willis die precies zo cool is als we dachten… Maar goed, ook die is alleen te huur via Pathe. 

Wie wil genieten van Tarantino’s ninetieswerk zonder te huren kan terecht op Videoland voor Jackie Brown. Heel anders qua tempo en ritme dan Pulp Fiction, maar minstens zo goed. Het is een heerlijke en kritische hommage aan de blaxploitation films uit de jaren 70. Pam Grier speelt een stewardess die geld smokkelt voor een drugsdealer en dat op een soundtrack vol met soulklassiekers. 

Ook op Videoland en op Prime te vinden is Tarantino’s debuut: Reservoir Dogs. Het verhaal is supersimpel. Een overval gaat mis, mannen in pak verzamelen in een loods met de vraag: wie heeft de boel belazerd? Alleen als die mannen in die loods onder meer Harvey Keitel, Steve Buscemi, Tim Roth en Michael Madsen zijn, heb je natuurlijk goud in handen. Mix dat nog even met een gruwelijke oor-afsnij-scene en opnieuw te gekke muziek en je hebt een hit te pakken. Net als onze eigen George Baker die dankzij deze film Little Green Bag ineens wereldwijd de hitlijsten zag bestormen. 

Vrijdag – 1999

De laatste dag staat in het teken van het laatste jaar. Want wat 1991 voor de muziek is, met albums als Ten, Nevermind en Blood Sugar Sex Magic, is 1999 voor de film.

Schrijf even mee, want dit is het jaar van:

The Matrix,

American Beauty The 6th sense

De South Park film

The Virgin Suicides

Magnolia

Being John Malkovich

The Green Mile

…

Allemaal films die de moeite waard zijn om uitgebreid te bespreken, maar ik heb vandaag gekozen voor:

The Blair Witch Project Prime en Videoland

Een bizar enge film over een vriendengroep die de bossen van Maryland intrekt om een verdwijning te onderzoeken. In het bos zou iets mysterieus ronddwalen. Tot zover niet per se heel bijzonder, maar deze film is helemaal low fi gedraaid met hi8 en 16mm camera’s. Je ziet de hele film niets anders dan wat deze vrienden filmen en vooral hoe ze elkaar helemaal gek maken in dat bos. Zonder dat je ooit zeker weet of er nou echt iets monsterlijks in dat bos woont, is de film toch doodeng. Of beter gezegd: juist omdat je dat nooit zeker weet. Het dorpje waar de film zich afspeelt werd nog jaren overspoeld door toeristen en ik durf nog steeds niets door een donker bos te fietsen.

Fight Club Disney +

‘Rule number one is you don’t talk about Fight Club’, maar dat gaan we nu toch even doen. Mindfucks en plottwists, daar zijn we nu wel aan gewend in films. In 1999 was dat nog niet zo. Nu weten we allemaal dat Bruce Willis stiekem al die tijd al dood was in de 6th sense, maar toen zette die twist echt de wereld op zijn kop. Zo ook de twist in Fight Club, want wie is Tyler Durden nou precies? Het is een edgy film, over de ingeslapen Jack die een saai leven lijdt en dat probeert op te leuken met zijn verslaving aan praatgroepen. Hij ontmoet Tyler Durden (gespeeld door een supersexy Brad Pitt) die Jack uit de sleur trekt. De twee beginnen een fight club, mannen die elkaar in garages en leegstaande panden helemaal lens slaan, en van daaruit gaat het van kwaad tot erger. Nog altijd een briljante en relevante film dankzij de rauwe manier van filmen, de keiharde kritiek op de consumptiemaatschappij en ook hier weer een hele dikke soundtrack.

10 Things I Hate About You Disney+ en Videoland

En oke, omdat ik het niet kan laten nog eentje. Mijn persoonlijke eervolle vermelding uit 1999. Zo’n film die je gewoon elk jaar weer kijkt. Soms omdat ie toevallig op tv is, soms omdat je er gewoon zin hebt. Vanwege de soundtrack vol powervrouwen, vanwege de prachtige rol van Julia Stiles, maar vooral vanwege Heath Ledger. Toen nog gewoon een hele knappe en mysterieuze man, later natuurlijk een gevierd acteur. Het verhaal werd gebaseerd op Shakespeares Taming of the Shrew, semi-romantische films gebaseerd op literatuur zagen we sowieso veel in de nineties (Clueless, Cruel intentions). Het is heerlijke high school movie met een klein feministisch tintje, die aangezien ik zelf in de jaren negentig op de middelbare zat, toch altijd weer precies de juiste snaar weet te raken.